ผลจากความไม่มีธรรมะของมนุษย์ (อย่างเบา)

ภิกษุ ท. ! สมัยใด ราชา (ผู้ปกครอง) ทั้งหลาย

ไม่ตั้งอยู่ในธรรม, สมัยนั้น ราชยุตต์ (ข้าราชการ) ทั้งหลาย

ก็ไม่ตั้งอยู่ในธรรม; เมื่อ ราชยุตต์ทั้งหลาย ไม่ตั้งอยู่ในธรรม, พราหมณ์

และคหบดีทั้งหลาย ก็ไม่ตั้งอยู่ในธรรม;

เมื่อ พราหมณ์และคหบดีทั้งหลาย ไม่ตั้งอยู่ในธรรม,

ชาวเมืองและชาวชนบททั้งหลาย ก็ไม่ตั้งอยู่ในธรรม;

เมื่อ ชาวเมืองและชาวชนบททั้งหลาย ไม่ตั้งอยู่ในธรรม, 

ดวงจันทร์และดวงอาทิตย์ ก็มีปริวรรต (การเคลื่อนที่,

การหมุนเวียน) ไม่สม่ำเสมอ;

เมื่อ ดวงจันทร์และดวงอาทิตย์ มีปริวรรตไม่สม่ำเสมอ, 

ดาวนักษัตรและดาวทั้งหลาย ก็มีปริวรรตไม่สม่ำเสมอ;

เมื่อ ดาวนักษัตรและดาวทั้งหลาย มีปริวรรตไม่

สม่ำเสมอ, คืนและวัน ก็มีปริวรรตไม่สม่ำเสมอ;

เมื่อ คืนและวัน มีปริวรรตไม่สม่ำเสมอ, เดือนและ

ปักษ์ ก็มีปริวรรตไม่สม่ำเสมอ;

เมื่อ เดือนและปักษ์ มีปริวรรตไม่สม่ำเสมอ, ฤดู

และปี ก็มีปริวรรตไม่สม่ำเสมอ;

เมื่อ ฤดูและปี มีปริวรรตไม่สม่ำเสมอ, ลม (ทุกชนิด)

ก็พัดไปไม่สม่ำเสมอ;

เมื่อ ลม (ทุกชนิด) พัดไปไม่สม่ำเสมอ, ปัญชสา (ระบบ

แห่งทิศทางลมอันถูกต้อง) ก็แปรปรวน;

เมื่อ ปัญชสา แปรปรวน, เทวดาทั้งหลาย ก็ระส่ำระสาย;

เมื่อ เทวดาทั้งหลาย ระส่ำระสาย, ฝนก็ตกลงมาอย่างไม่เหมาะสม;

เมื่อ ฝนตก ลงมาอย่างไม่เหมาะสม, พืชพรรณข้าว

ทั้งหลาย ก็แก่และสุกไม่สม่ำเสมอ;

ภิกษุ ท. ! เมื่อมนุษย์ทั้งหลาย บริโภคพืชพรรณ ข้าวทั้งหลายอันมีความแก่และ

สุกไม่สม่ำเสมอ ก็กลายเป็น ผู้มีอายุสั้น ผิวพรรณทราม ทุพพลภาพและมีโรคภัย

ไข้เจ็บมาก.

(ข้อความต่อไปนี้ ได้ตรัสถึงภาวะการณ์ที่ตรงกันข้าม ผู้

ศึกษาพึงทราบโดยนัยตรงกันข้าม ตลอดสาย)

จตุกฺก. อํ ๒๑/๙๗/๗๐.